چهارمین جلسه از سلسله نشست های تحلیلی سینما و اندیشه با موضوع "آخرالزمان علمی- تخیلی در سینما" به همت کانون اندیشه جوان در فرهنگسرای رسانه برگزارشد. گزارش از: زینب صناعی 17 فروردین 1389

به گزارش خبرنگار کانون اندیشه جوان در این نشست دکتر "مجید شاه حسینی" پژوهشگر سینما گفت: در سینمای علمی- تخیلی برای بیننده دنیایی عرضه می شود که به شدت خیال پرداز است.

وی با اشاره به اینکه این نوع فیلم ها به تونل زمان علاقمندند، اظهار داشت: فیلم های علمی- تخیلی مدلی از فیلم های علمی است که ظاهر علمی و باطنی خیال پردازانه دارد که در سایه علم رخ می دهد و در بسیاری از فیلم ها در مدلی از همزاد پنداری این حس برای مخاطب سینما جدی تر می شود.
این استاد دانشگاه افزود: در فیلم هایی مانند آواتار که بیننده خود را در وقایع فیلم احساس می کند نقش بیشتری بر مخاطب می گذارد و از این نظر سینمای علمی – تخیلی جایگاه ویژه ای دارد.

*تخیلی یا علمی؟

شاه حسینی با اشاره به اینکه این نوع فیلم های آخرالزمانی به هیچ عنوان با اصول علمی تطابق ندارد اضافه کرد: این موضوع را می توان در فیلمی مانند "سوپرمن" دید که از آغاز قرن 20 توسط یک نویسنده خلق و کاراکتر سوپرمن مطرح می شود که هم اکنون نیز ادامه دارد.
این پژوهشگر سینما عنوان کرد: مشکلی که در کشور ما وجود دارد این است که از سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی گروهی تصور می کردند که این فیلم ها علمی است در حالیکه این قبیل فیلم ها تخیلی است.
وی ادامه داد: فیلم های علمی- تخیلی مدلی از فیلم های خیال پردازانه است که ذهنیات آرمان گرایانه افراد را که هیچ وقت تحقق نمی یابد، روی پرده سینما می بینند.
این استاد دانشگاه در تعریف دیگری از فیلم های علمی- تخیلی اظهارکرد: این فیلم ها مدلی از فیلم های آخرالزمانی است که پرو بال خیال به شدت در آن گسترده است و خیال مخاطب است که فیلم را تفسیر می کند.

*فیلم های تخیلی پاسخگوی هیچ مناسباتی نیست

شاه حسینی با اشاره به اینکه فیلم های آخرالزمان باید دارای تکنولوژی که محصول علم است، باشد بیان داشت: این فیلم ها هیچ قیدی ندارند و دارای بیشترین فروش، بیشترین اقبال و بدون مناسبات سیاسی، اجتماعی و علمی هستند و تنها مناسبات آزاد خیال انسان در آن نقش دارد.
این پژوهشگر سینما تصریح کرد: در فیلم های علمی- تخیلی امکان وقوع هر چیزی مانند انسان های فضایی، ربات های هوشمند و موجوداتی که از زیر خاک درمی آیند و به بشر حمله می کنند، وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه این قبیل فیلم ها به هیچ چیز پاسخگو نیست عنوان کرد: فیلم های علمی – تخیلی بار سیاسی ندارد و دارای قید و بندی نیست و سعی می کند تا با خیال پردازی خود را از پاسخگویی به تمام مناسبات بیرونی رها کند.
این استاد دانشگاه گفت: اگر این فیلم ها اراده کنند که پیام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشند، می توانند زیرا این ظرفیت را دارند.
شاه حسینی با اشاره به فیلم "سفر به کره ماه" که از ابتدای تاریخ سینما آغاز شد، اظهار داشت: در این مدل از فیلم های آخرالزمانی که از جنس علمی- تخیلی هستند، می توان هر پیامی را منتقل کرد و هیچ محدودیتی وجود ندارد.

*استقلال سینمای دینی از سینمای اسطوره ای

این پژوهشگر سینما تصاویر رایج در این فیلم ها را همچون تونل زمان دانست و تصریح کرد: تونل زمان دنیای گذشته را به حال مربوط می کند و دامنه زمانی ممکن است از چند هزار سال قبل تا سال 2012 که هنوز نیامده باشد و از پتانسیل زمان این گونه بهره می برد.
وی با اشاره به اینکه شخصیت های رایج در فیلم های علمی- تخیلی معمولاً گروهی از انسان ها هستند که با ده ها همزاد خود در دنیای هزاران سال بعد زندگی می کنند، گفت: ممکن است موجوداتی باشند که از کهکشان ها، دخان و برزخ آمده اند و یا ربات هایی باشند که توسط انسان تولید شدند اما نسل های دیگری از ربات ها به وسیله خودشان به وجود آمده باشند و یا حیوانات عجیب الخلقه باشند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برخی به اشتباه سینمای اسطوره ای را مانند سینمای دینی می دانند، افزود: سینمای دینی و فیلم های آخرالزمان دینی مقوله ای کاملاً مستقل از سینمای اسطوره ای است.
شاه حسینی فیلم "ادیسه 2001" را یکی دیگر از فیلم های آخرالزمانی علمی– تخیلی دانست و عنوان کرد: این فیلم از دوره نسناس ها آغاز می شود و جنگ هایی که آنان با یکدیگر داشتند که فیلمی کاملاً فلسفی و عمیق در حوزه سینماست و گفته اند، آقای کوبریک کارگردان این فیلم 6 سال فیزیک خواند تا بتواند ظاهر علمی را رعایت کند که البته بیشتر تخیلی است.
سپس قسمت هایی از فیلم عنصر پنجم و بیگانه پخش شد که دکتر شاه حسینی توضیحاتی در هنگام پخش آن ذکر کردند.

*بیگانه ای در درون آدمی

این پژوهشگر سینما با اشاره به اینکه در فیلم "برخورد نزدیک از نوع سوم" انسان ها با موجودات فضایی ارتباط دارند ادامه داد: در فیلم "بیگانه" نیز که در سال 1979 ساخته شد موجوداتی از اعماق تاریخ با انسانی در آینده می روند و در آنجا چالشی میان آنها و انسان مدرن رخ می دهد که مرگبار می شود و در حقیقت موجودی در مغز رخنه می کند و در دل جایگزین شده و سرانجام بیگانه ای می شود که از درون دل آدمی به دنیا می آید.
وی بیان داشت: در فیلم بیگانه انسان مدرن مورد هجمه قرار می گیرد و برایش شرایط آخرالزمانی پدید می آید.
این استاد دانشگاه فیلم های "آواتار"، "دونده بر لب تیغ"، "گلادیاتور" و "سقوط شاهین سیاه" را از دیگر فیلم های علمی- تخیلی برشمرد و اضافه کرد: فیلم های "عنصر پنجم" و "جنگ ستارگان" با رویکردی آخرالزمانی ساخته شده است و در مجموع خیر و شر یکی از محورهای ثابت آن است.
شاه حسینی فیلم عنصر پنجم را الگوی سال 2012 دانست و گفت: در این فیلم خطری که سال قبل پیشگویی شده است در آینده محقق می شود، ساختار فیلم کاملاً طنز است که بیننده در نهایت متوجه می شود که عنصر پنجم عشق است.
وی تصریح کرد: در فیلم بیگانه نیز بشقاب پرنده هایی هستند که بدون آنکه دیده شوند روی شهرها می افتند و فناوری های کیهانی که دارند از فناوری های انسان ها پیشرفته تر است.
این پژوهشگر سینما تأکید کرد: مهمترین و سخت ترین مرحله فیلم های آخرالزمانی مرحله گره افکنی است که در آغاز فیلم شکل می گیرد و کار غیرممکن را برای بیننده ممکن می کند.

*قهرمانی آمریکایی ها به نمایندگی از بشریت!

این استاد دانشگاه عنوان کرد: در فیلم بیگانه همه خوبی ها در رئیس جمهور آمریکا نشان داده می شود و نهایتاً یک قهرمان ملی معرفی می شود که علم دوست، خانواده دوست و خلبان است.
شاه حسینی گفت: معمولاً در این فیلم ها آمریکایی ها به نمایندگی از تمام بشریت قهرمان می شوند و این فیلم ها سفارشی تر از فیلم هایی نظیر "دکتراستنج لاو" هستند زیرا در آن فیلم رئیس جمهور آمریکا یک انسان ابله و احمق است اما در فیلم بیگانه یک قهرمان می شود که به پروپاگاندا نزدیک تر است.
وی ادامه داد: اگر یک فیلم گره افکنی اولیه اش درست نباشد بسیار خنده دار و بیهوده می شود و در فیلم عنصر پنجم و اکثر فیلم های علمی – تخیلی به مشرق زمین نگاه منفی و تحقیر آمیزی وجود دارد.
این پژوهشگر سینما یادآور شد: در فیلم عنصر پنجم فاجعه آخرالزمانی با دین حل نمی شود و نشان می دهند که کلیسا و دین نمی توانند به داد بشریت برسند. شاه حسینی افزود: در این فیلم هر جا می بینند ضریب باور پذیری فیلم در حال کاهش است، آن را با طنز جبران می کنند به طوری که بیننده اقناع می شود. http://www.kanoonandisheh.com/topnews/003867.php